Jeszcze tylko do końca października można oddawać głosy w plebiscycie na „Dworzec Roku 2022”. Zakwalifikowane do finału obiekty dworcowe rywalizują na tym etapie konkursu o „nagrodę publiczności” – ten, który otrzyma najwięcej wskazań w internetowym głosowaniu, będzie zwycięzcą konkursu w tej kategorii.
Do finału komisja konkursowa zakwalifikowała, na podstawie wyników drobiazgowego audytu, dziesięć dworców. Po dwa z nich znajdują się w Małopolsce (Kraków Swoszowice i Krzeszowice), województwie śląskim (Cieszyn i Żory) oraz w Wielkopolsce (Golęczewo i Wronki). Pozostali finaliści to dworce: w Kątach Wrocławskich, Lublin Główny, Radom Główny oraz Tuchola.
Jest to grono bardzo zróżnicowane nie tylko geograficznie, ale również pod względem wielkości, liczby korzystających podróżnych i roli na sieci kolejowej. Są tu dworce w dużych miastach i ważnych węzłach komunikacyjnych, jak Lublin czy Radom, niewielki przystanek w wielkiej aglomeracji (Kraków Swoszowice), dworce w mniejszych miastach położonych przy strategicznych liniach, jak Wronki na linii Poznań-Szczecin albo liniach o mniejszym ruchu (Cieszyn, Żory) czy wręcz peryferyjnych (Tuchola na linii Działdowo-Chojnice). Listę uzupełniają niewielkie dworce na przystankach w pobliżu dużych miast, służących najczęściej do codziennych dojazdów do metropolii (Golęczewo w pow. poznańskim, Krzeszowice w pow. krakowskim i Kąty Wrocławskie w woj. dolnośląskim).
Tym, co je łączy, jest przeważnie historyczny charakter i walory zabytkowej architektury. Niekiedy ten zabytkowy charakter utrudnia pełne dostosowanie do współczesnych wymogów komfortu obsługi podróżnych, ale w wymienionych obiektach na ogół to się dobrze udało, co zostało docenione przez audytorów – podkreśla dr Jakub Majewski, prezes Fundacji Pro Kolej, która wraz z Fundacją Grupy PKP jest organizatorem konkursu. W ocenach audytorów i przytaczanych przez nich opiniach pasażerów często pojawiały się słowa: „klimatyczny” czy po prostu „piękny”. Te zabytkowe obiekty, w zdecydowanej większości wzniesione w XIX wieku (np. Lublin Główny w 1877 r., Wronki w 1880 r. Tuchola w 1883 r., Kraków Swoszowice, Radom Główny i Żory w 1884 r., Cieszyn w 1888) zostały pieczołowicie odrestaurowane, pod ścisłym nadzorem służb konserwatorskich. Remonty pozwoliły wydobyć z nich dawny urok i bogactwo detali, często przesłoniętych późniejszymi przeróbkami. Jednocześnie odpowiadają one współczesnym wymogom dostępności dla osób o ograniczonych możliwościach poruszania, dostępu do bezprzewodowego Internetu czy zapewnienia prądu do ładowania urządzeń mobilnych.
Nie tylko jednak piękno architektury brali pod uwagę audytorzy – dodaje J. Majewski. W tegorocznej edycji konkursu zwracali oni uwagę na zagospodarowanie przestrzeni i zapewnienie podróżnym dodatkowych usług, poza kupnem biletu i czekaniem na pociąg, często niezwiązanych z podróżowaniem. Taka oferta w coraz większym stopniu decyduje o atrakcyjności dworca zarówno dla pasażerów kolei, jak i lokalnych społeczności.
Te tendencje widać szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie przy stosunkowo małym ruchu pasażerskim, pomieszczenia dworca zaspokajają cały wachlarz rozmaitych innych potrzeb. W Golęczewie, małym przystanku we wsi na linii 354 Poznań-Piła, dworzec pełni okazjonalnie funkcje posterunku policji, gdzie dwa razy w tygodniu można spotkać się z tamtejszym dzielnicowym. Ponadto można skorzystać z fundowanej przez gminę Suchy Las bezpłatnej porady prawnej. Porady prawne, bardzo specyficzne, świadczy dla odmiany na piętrze dworca w Cieszynie Kancelaria Prawa Kanonicznego. Za sąsiada ma gabinet, w którym przyjmuje fizjoterapeuta i biuro nieruchomości. Na cieszyńskim dworcu jest też mini serwis do samodzielnego naprawiania rowerów.
Dworce w mniejszych miejscowościach w wielu przypadkach zostały przejęte przez samorządy gminne, które wykorzystują pomieszczenia, lokując w nich niektóre wydziały swoich urzędów, co może być wygodne dla petentów, którzy są też podróżnymi. Tak postąpił np. Urząd Miejski w Kątach Wrocławskich, dodatkowo mieści się tam Gminny Ośrodek Kultury. W Krakowie Swoszowicach ulokował się natomiast Ośrodek Kultury dzielnicy Podgórze. Na małej stacyjce w Tucholi funkcjonuje sala zabaw dla dzieci, lokalne Centrum Rozwoju i lokalna grupa działania „Bory Tucholskie”, a w podobnej wielkości Wronkach – prężnie działa Centrum Inicjatyw Senioralnych. Nawet na tym tle szczególnie wyróżnia się jest przypadek dworca w Żorach, gdzie urządzono – za pieniądze z Unii Europejskiej – Centrum Integracji Społecznej, służące aktywizacji osób bezrobotnych i niepełnosprawnych. Zdobywają oni nowe kwalifikacje, także z pożytkiem dla samego dworca i jego użytkowników. W pracowni baristyczno-gastronomicznej przygotowują się do uruchomienia kawiarni dla podróżnych, a w pracowni ogrodniczo-porządkowej w ramach zajęć sprzątają dworzec, dzięki czemu panuje w nim wzorowa czystość.
Takie przykłady pokazują, jak dworce mogą być jeszcze bardziej przydatne dla lokalnych społeczności, dzięki czemu oni utożsamiają się z tymi miejscami. Dowodem na to jest zainteresowanie plebiscytem w latach poprzednich, gdzie widać było jak mieszkańcom zależało na tym, żeby to dworzec w ich miejscowości został zwycięzcą. W poprzednich latach „Nagrodę publiczności” w konkursie „Dworzec roku” zdobywały kolejno: Kartuzy (20128), Tarnów (2019), Przemyśl Główny (2020) i Wrocław Główny (2021). O tym komu internauci przyznali to wyróżnienie w tym roku, przekonamy się 17 listopada w trakcie Kongresu Kolejowego w Warszawie. Wtedy również poznamy zdobywcę tytułu „Dworzec Roku 2022”, który przyzna jednemu z finalistów profesjonalne jury, w skład którego wchodzą zaproszeni specjaliści z wielu dziedzin.
Głosować w konkursie można do 31 października, korzystając z prostego formularza na stronie internetowej konkursu: https://dworzec-roku.pl/glosowanie/.